Mangt ein minnest

Vi ungane gledde oss til jul, til fødselsdagen, 17.mai og jonsok. og ikkje minst til nyttårsaftan.. Den siste kvelden i året skulle me gå julebukk. I folkeleg tradisjon har denne skikken røter tilbake til førkristen tid, der ein slakta ein geitebukk ved vintersolhverv for å sikre grøda neste år. Seinare vart det ein tradisjon som kunne vera bunde til Lucia, oskorrreia eller julenissen.Før var ein i følget utkledd med dyrehovud, horn og dyrefell, og såg skræmande ut.  Ulike land hadde ulike skikkar.  Halmbukken med raude band som mange har som julepynt den dag i dag, er eit symbol på julebukkskikkar. I Noreg har det utvikla seg til at ungane går utklede frå hus til hus i romjula, syng og får gotteri.  Så langt eg veit, er dette å gå julebukk på  nyttårsafta ein skikk ein finn berre i Bergen og på strilalandet. Vi planla på forhånd, og la opp ruter. I byrjinga var det helst besteforeldra og naboane me besøkte, seinare utvida me området, og dei siste åra gjekk me både til

Sundag var kviledag. Ein fekk på seg fine klede, åt sundagsfrukost med blautkokte egg, og far tok oss med på sundagstur, anten etter vegen, der han preika med andre fedre som var ute og gjekk tur, og me leika med ungane som var med, eller drog i armane på far for å koma vidare. I seinare tider reiste me på biltur og besøkte slektningar, medan mor var heime med småsøsken og laga sundagsmiddag. Me kom heim att til ferdige kjøttkaker og ertestuing, eller kotelettar med surkål, og hadde dessert  med sjokoladepudding med vaniljesaus, eller eventyrpudding med raud saus. Dei vaksne kvilte ofte middag, og me ungane leika rolege leikar, eller etterkvart som me vart eldre  tok  me oppvasken.. Det vanka ofte kake til nons, eller bollar. Sundag var annsleis, ein kviledag for vaksne og born. Ikkje slik med skitnesundag. Siste sundag før jul vart rekna som arbeidsdag,  der ein gjorde ferdig til jul. Det vart vaska rundt der det ikkje var gjort før, eller ein baka dei siste kakene før jul. Nokre

Advent betyr å vente på noko. I kyrkjeleg tradisjon betyr det å vente på Jesu andre kome, og er innleiinga på kyrkjeåret. I folkeleg tradisjon har nok advent vorte å vente på jula og feiringa. Korleis var advent i min barndom?   Jau, vi hengde nok opp ei adventstjerne , laga av papir og etterkvart plast, og let ho lysa om kvelden. Straum var dyr. På skulen laga vi som regel adventskrans av granbar, og pynta han med lys, raud sopp og lav., Så tende me lys medan me song julesongar, og læraren las forteljingar. Me lærde mange julesongar, og song dei på skulen, slik at når jula kom, kunne me dei fleste, og kunne gå rundt juletreet og vere med i songen. Det var ikkje slik som no, når gongen rundt juletreet fortonar seg som lang dags ferd mot natt, fordi ungane ikkje kan syngje med. Då vert jo juletregangen ei endelaus mil, utan slutt, der det mest morosame vert å dulta borti dei som går i ein av dei andre ringane. Jula hadde meir kriste innhald enn i dag. Jula var til minne om

 I mine unge dagar lika eg å klatre. Det var viktig å kome opp, og få oversikt og utsyn. Det har blitt meg fortalt at då eg var to år, klatra eg ut på nettingen over hønegarden, sette meg fast og måtte hentast ned att. I gamlahuset hadde far garasje med skukk, og for å kome opp dit, måtte ein klatre i stige. Det var greit å klyve dit opp, og så vere i  i si eiga verd. Katten var også der oppe, og ein gong hadde han fått kattungar. Mor sin reaksjon på det har eg fortalt ein annan stad. Men pus kunne kosast med, og kroa seg inntil meg.  Eg kunne lura med seg ei bok og lese litt, tegne litt, eller berre vere der for seg sjøl. Litt moro var det når dei andre lurte på kvar eg var : - Kvar er ho Britt? Og så kunne eg liggje der og bestemme sjøl om eg ville gje meg til kjenne eller ikkje.  I rule.                                                                 Der var ein del tre på og omkring tomta. Ikkje alle eigna seg til å klatre i, men eiketreet nedst i hagen hadde f

Bortafor huset, attmed vegen låg det ein liten sump. Den fylltes fort opp når det regna, og tørka ut i godver. Han kunne vere sigledam for heimelaga trebåtar av ymse slag, snekra i garasjen hos far når han ikkje var heime. Spissa med øks eller tollekniv, og sjølsagt var det banka på eit styrehus med 4 tomsspikar. Det var ein spikar til mast, og av og til ein spikar til å feste hyssing i fremst på båten. Vi laga kaiar av nærliggjande steinar, og hadde mang ei våt og koseleg stund, anten me dreiv fraktefart i Osterfjorden eller langsiktig mot Amerika. Var det mykje vatn, kunne ein og bruka han til å måle djupna på dammen kontra høgda på gummistøvlane, og sjå kvar ein kunne vasse utan at det gjekk over støvlane. Av og til gjekk det over støvlekanten anyhow, fordi vi ikkje rekna med bølgjegangen når vi  vassa, eller var så uheldig at vi trakka på ein liten vippestein. Men då var det berre å tøme ut vatnet og halde fram. Ein tagde klokeleg om våte støvlar til kvelden, slik at ein ikkje

Det skulle vera reint til jul. Det innebar vask, sjøl om hovedreingjeringa ofte vart teken i lysare tider. Det var vedfyring, og derfor var det nødvendig å vaske huset. At det skulle skje til jul, var eit ideal, men ikkje alltid det vart då, i den kaldaste årstida. Det måtte førebuast. Ein måtte ha dekser, noko som ikkje vart kjøpt på butikken, men ein brukte gamle filler. Det var dynetrekk, gamle skjørt eller skjorter, ja til og med dei store unevnelege vart brukt, utsliten makko som var fin til å vaske med  Grønsåpe var den beste såpa, og om du ikkje hadde, måtte du kjøpe ho. Var det varmt vatn i springen, så var det fint, elles måtte ein varme vatn i store kjelar på omnen. Ofte var ein fleire til den store reingjeringsoppgåva. Då kunne ein vaske, og ein skylje. Vi ungane måtte liggja lågt i terrenget slike dagar, om me ikkje var store nok til å hjelpa til. Som oftast var det ungepass, der ein måtte sørja for at dei var ute av sikt. Regna det, var det å sysselsetje på romma

Å vere keivhendt, er ikkje arveleg, men dersom mor eller far er venstrehendt, er det større sjangse for at borna vert det. I gamle dagar var det ca. 5%, no er det ca. 10%, truleg fordi det er meir godtatt. Sonen min var vel eit og eit halvt år då eg la merke til at skeia var i venstrehanda, at leikane vart styrt med same handa, og at han sparka ballen med venstrefoten. Så dominant som noko kunne vera! Å vere keivhendt var ei funksjonshemming i min barndom. Du hadde vanskeleg for å skrive med penn og blekk, og alle reiskap, som saks, kniv, linjal, og blyantspissar var tilpassa høgrehendte. Du kunne vera kor vensrehendt du ville, på skulen vart alle tvinga til å bruke høgrehanda til å skrive med, for det var vanleg. Brukte du venstre hånda til blyanten, vart du tidlegare slått, og på mi tid tvinga til å bruka høgre. Om du greip med venstre handa, heldt blyanten i venstre og sparka ball med venstre, så galdt det ikkje, du måtte skrive med høgre. No veit vi at  hjå dei fleste v

Vi måtte ha sløyfe i håret. Hadde du ikkje det, så var du ikkje ferdig kledd. Om du skulle ut å leike måtte du ha sløyfe, om du skulle på skulen eller butikken: sløyfa måtte på. Du hadde ei til kvardags, og ei til fest, i det minste. Mor hadde fire jenter, og kvar morgon var det å setja sløyfe i håret på dei alle. Så måtte hårdusken sløyfene sat i festast med klemmer, slik at sløyfa sat fast og kunne tåle slåball og paradis og klatring, og kva ein elles dreiv på med. Det var stas når ein fekk samle nok hår i ei lita klype, slik at veslejenta fekk sitt fyrste bånd i håret. Då var ho fin, og alle skrytte! Eg var misunneleg på syster mi, for ho fekk raude sløyfer. Med mitt raudbrune hår var det ikkje aktuelt med anna enn kvitt og blått. Eg drøymde om ein annan hårfarge, så eg kunne ha raud sløyfe Dei som hadde fletter, hadde som regel ei sløyfe i kvar flette. Fint og praktisk. Sløyfene var i min barndom raude, blå eller kvite. Dei vart kjøpt i passelege lengder i byen,, hos